ธุรกิจโรงงานขนาดเล็ก

สารบัญ

เริ่มต้นธุรกิจโรงงานขนาดเล็ก ต้องรู้อะไรบ้าง?

วางแผนให้พร้อมผลิต ตั้งแต่ที่ดิน ระบบ ไปจนถึงงบประมาณ

ในยุคที่ผู้ประกอบการรายย่อยสามารถสร้างแบรนด์ของตนเองได้ง่ายกว่าที่เคย ไม่ว่าจะเป็นสินค้ากลุ่มอาหาร เครื่องสำอาง หรือผลิตภัณฑ์สุขภาพ การมี ธุรกิจโรงงานขนาดเล็ก เป็นของตัวเอง จึงกลายเป็นเป้าหมายสำคัญสำหรับเจ้าของแบรนด์ที่ต้องการควบคุมการผลิตด้วยตนเอง

อย่างไรก็ตาม การเริ่มต้น ธุรกิจโรงงานขนาดเล็ก นั้นมีรายละเอียดที่ต้องรู้ตั้งแต่ขั้นตอนกฎหมาย ไปจนถึงการวางแผนระบบผลิต บทความนี้จึงรวบรวมเนื้อหาสำคัญที่เจ้าของธุรกิจควรศึกษา เพื่อให้คุณวางแผนตั้งแต่ศูนย์จนเริ่มผลิตได้จริงอย่างมั่นใจ

โรงงานขนาดเล็กคืออะไร?

  1. โรงงานขนาดเล็กคืออะไร?

โรงงานขนาดเล็ก คือ สถานที่ผลิตสินค้าซึ่งมีขนาดการผลิตไม่ใหญ่มาก มักใช้พื้นที่ไม่เกิน 500 ตารางเมตร มีพนักงานจำนวนจำกัด และเน้นผลิตเฉพาะสินค้าที่ไม่ต้องใช้เครื่องจักรขนาดใหญ่หรือระบบซับซ้อน เช่น

ประเภทธุรกิจโรงงานขนาดเล็กที่นิยม

  • โรงงานผลิตอาหาร เช่น น้ำพริก, ขนมอบ, เครื่องดื่ม, ซอส
  • โรงงานผลิตเครื่องสำอาง เช่น ครีมบำรุง, สบู่, ลิปบาล์ม
  • โรงงานแบบ OEM (รับจ้างผลิต) ในหมวดอาหารเสริม เครื่องใช้ส่วนตัว
  • ผลิตภัณฑ์ชุมชนหรือออร์แกนิก เช่น สมุนไพร, ของใช้จากธรรมชาติ

จุดเด่นของโรงงานขนาดเล็ก คือ การลงทุนเริ่มต้นที่ไม่สูงมาก ควบคุมคุณภาพง่าย และสามารถเริ่มจากพื้นที่เล็ก ๆ หรือดัดแปลงบ้านหรือโกดังเก่าได้

ขั้นตอนเริ่มต้นธุรกิจโรงงานขนาดเล็ก

  1. ขั้นตอนเริ่มต้นธุรกิจโรงงานขนาดเล็ก

ขั้นตอนที่ 1 : เลือกที่ดินหรือสถานที่

  • ต้องดูว่าอยู่ในพื้นที่ที่กฎหมายอนุญาตให้ตั้งโรงงานได้หรือไม่ (อิงผังเมือง)
  • พิจารณาการเข้าถึงถนน, ไฟฟ้า 3 เฟส, ระบบน้ำประปา
  • ควรเผื่อพื้นที่สำหรับจัดเก็บสินค้าและขยายกำลังผลิตในอนาคต

หากเริ่มจากโรงงานเล็กมาก อาจใช้พื้นที่ไม่เกิน 100 ตร.ม. แต่ควรเผื่อเงื่อนไขขยายได้ง่าย

ขั้นตอนที่ 2 : ขอใบอนุญาตประกอบกิจการ รง.4

โรงงานที่มีการใช้เครื่องจักร หรือมีการผลิตสินค้าเพื่อจำหน่าย ต้องขอ ใบอนุญาต รง.4 (โรงงานประเภทที่ 2) จากกรมโรงงานอุตสาหกรรม หรือสำนักงานอุตสาหกรรมจังหวัด

เอกสารที่ใช้

  • แบบฟอร์มคำขอ รง.4
  • สำเนาเอกสารสิทธิ์ที่ดิน
  • แบบแปลนอาคาร
  • แผนผังไลน์การผลิต
  • รายละเอียดเครื่องจักร–วัตถุดิบ

โรงงานผลิตอาหาร/เครื่องสำอาง ยังต้องยื่นขอเลข อย. ควบคู่ด้วย

ขั้นตอนที่ 3 : ออกแบบ Layout ให้ถูกต้องตามมาตรฐาน

การวางแผนผังภายในโรงงาน (Factory Layout) เป็นสิ่งสำคัญมาก โดยเฉพาะถ้าโรงงานของคุณต้องการขอ GMP หรือ HACCP

สิ่งที่ต้องพิจารณา

  • แยกโซนสะอาด–ไม่สะอาด (Raw / Processing / Packing)
  • มีทางเดินเข้า–ออกสำหรับวัตถุดิบและสินค้าแยกกัน
  • พื้นเรียบ ทำความสะอาดง่าย
  • มีห้องล้างมือ–ฆ่าเชื้อก่อนเข้าสู่พื้นที่ผลิต

สามารถปรึกษาวิศวกรหรือบริษัทรับเหมาที่เชี่ยวชาญโรงงานอาหารหรือเครื่องสำอางได้ เพื่อออกแบบให้ผ่านมาตรฐานเร็วขึ้น

งบประมาณเริ่มต้น

  1. งบประมาณเริ่มต้น : ตัวเลขประมาณการสำหรับโรงงานขนาดเล็ก

รายการ

 ประมาณการ (บาท)

ค่าก่อสร้างโรงงาน (100-300 ตร.ม.)

 500,000 – 2,000,000

ค่าเครื่องจักรพื้นฐาน

200,000 – 1,000,000

ค่าออกแบบ + ขออนุญาต

50,000 – 150,000

ระบบไฟฟ้า 3 เฟส + ระบบน้ำ

100,000 – 300,000

ค่าวัสดุผลิตเริ่มต้น

50,000 – 200,000
งบประมาณรวมขั้นต่ำ

ประมาณ 800,000 – 3,500,000 บาท

หมายเหตุ: ถ้าเริ่มจากขนาดเล็กจริง ๆ และใช้เครื่องมือกึ่งอัตโนมัติ งบประมาณอาจต่ำกว่า 1 ล้านบาทได้

ระบบภายในโรงงาน

  1. ระบบภายในโรงงานที่ไม่ควรมองข้าม

ระบบไฟฟ้าอุตสาหกรรม

  • ควรเป็นระบบไฟฟ้า 3 เฟส
  • มีตู้ MDB และสายดินอย่างปลอดภัย
  • สำรองไฟ (ถ้าผลิตต่อเนื่องหรือมีเครื่องแพง)

ระบบสุขาภิบาล–ประปา

  • แยกน้ำใช้–น้ำเสีย
  • ติดตั้งถังบำบัด–ระบบระบายน้ำ
  • จุดล้างมือ พร้อมระบบป้องกันการปนเปื้อน

ระบบระบายอากาศ–ควบคุมอุณหภูมิ

  • พัดลมระบายอากาศ, Exhaust, ระบบ Positive Pressure
  • ห้องแอร์สำหรับโซนบรรจุ (ในกรณีต้องการ GMP)

ระบบกล้องวงจรปิด / บันทึกการผลิต

  • สำคัญหากคุณต้องตรวจสอบย้อนหลัง / ใช้เป็นหลักฐานขอ มอก. หรือ อย.

บริษัทรับเหมา สำหรับโรงงานขนาดเล็ก

  1. แนะนำการเลือก “บริษัทรับเหมา” สำหรับโรงงานขนาดเล็ก

คุณสมบัติของผู้รับเหมาที่เหมาะกับโรงงานขนาดเล็ก

  • มีประสบการณ์งานโรงงานหรือโกดังมาก่อน
  • เข้าใจมาตรฐาน GMP / ระบบ M&E
  • ให้บริการครบตั้งแต่เขียนแบบ – ขออนุญาต – ก่อสร้าง
  • ทีมวิศวกรควบคุมงาน + ช่างระบบในบริษัทเดียวกัน

บริษัทอย่างเช่น Plantoprompt ที่เชี่ยวชาญงานโรงงานขนาดเล็กในภาคเหนือ ก็เป็นตัวอย่างของผู้รับเหมาครบวงจร

  1. Checklist เตรียมความพร้อมก่อนสร้างโรงงาน

รายการ
☐ รายการสินค้า / สูตรผลิต
☐ แผนผังพื้นที่โรงงาน
☐ งบประมาณเริ่มต้น
☐ ผู้รับเหมาหรือบริษัทที่ปรึกษา
☐ ขออนุญาต รง.4 / GMP / อย.
☐ วางแผนระบบภายใน (ไฟฟ้า–น้ำ–อากาศ)
☐ อุปกรณ์เครื่องจักรพื้นฐาน
☐ ระบบความปลอดภัย / กล้องวงจรปิด
☐ บุคลากรเบื้องต้น (ฝ่ายผลิต / ควบคุมคุณภาพ)

 

สรุป ธุรกิจโรงงานขนาดเล็ก เริ่มต้นได้จริง หากวางแผนเป็นระบบ

การเริ่มต้น ธุรกิจโรงงานขนาดเล็ก ไม่ได้ยากอย่างที่คิด หากคุณมีการวางแผนอย่างรอบคอบ ตั้งแต่การเลือกทำเล ออกแบบโรงงาน ให้สอดคล้องกับมาตรฐาน ขออนุญาตให้ถูกต้อง และเลือกระบบภายในที่เหมาะสมกับผลิตภัณฑ์ของคุณ

  • เริ่มจาก “เล็กแต่ชัดเจน” ดีกว่าเริ่มจากใหญ่แต่ไม่วางแผน
  • ทำ Layout ให้รองรับ GMP และการขยายสายการผลิต
  • เลือกผู้รับเหมาที่เข้าใจธุรกิจโรงงานขนาดเล็กโดยเฉพาะ

แชร์บทความนี้