งานก่อสร้างอาคาร มีกี่ประเภท? สรุปตั้งแต่โครงสร้างจนถึงระบบในงานเดียว

งานก่อสร้างอาคาร เป็นหนึ่งในกระบวนการสำคัญของการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานในทุกประเทศ ไม่ว่าจะเป็นบ้านพักอาศัย อาคารสำนักงาน โรงงาน หรือสิ่งปลูกสร้างสาธารณะ งานก่อสร้างอาคาร นั้นไม่ได้หมายถึงเพียงแค่การวางโครงสร้างเท่านั้น แต่ครอบคลุมถึงการทำงานร่วมกันของหลายฝ่าย หลายระบบ และหลายแขนงวิชาชีพ เพื่อให้อาคารหนึ่งหลังสามารถใช้งานได้จริงอย่างมีประสิทธิภาพ

บทความนี้จะสรุป ประเภทของงานก่อสร้างอาคาร พร้อมอธิบายกระบวนการทำงานจริงในไซต์งาน ใครเกี่ยวข้องบ้าง และจะควบคุมคุณภาพกับความปลอดภัยอย่างไร เพื่อให้เข้าใจภาพรวมของการ รับเหมาก่อสร้าง อย่างครบถ้วน

ประเภทของงานก่อสร้างอาคาร

งานก่อสร้างอาคารสามารถแบ่งออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ ได้แก่:

1. งานโครงสร้าง (Structural Work)
2. งานระบบประกอบอาคาร (Building Services / MEP)
3. งานสถาปัตยกรรม (Architectural Work)
   

1. งานโครงสร้าง (Structural Work)

เป็นส่วนที่สำคัญที่สุดของอาคาร เพราะเป็นโครงสร้างหลักที่รองรับน้ำหนักและให้ความมั่นคงปลอดภัย งานโครงสร้างสามารถแบ่งย่อยได้อีกเป็น:

• งานโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็ก (Reinforced Concrete) เช่น ฐานราก เสา คาน พื้น
• งานโครงสร้างเหล็ก (Steel Structure) เช่น โครงหลังคา โรงงานขนาดใหญ่
• งานเสาเข็มและฐานรากลึก เช่น เสาเข็มเจาะ เสาเข็มตอก

ในบางโครงการอาจใช้ระบบโครงสร้างผสม เช่น เสา-คานเป็นคอนกรีต แต่โครงหลังคาเป็นเหล็ก เพื่อเพิ่มความยืดหยุ่นและประหยัดต้นทุน

2. งานระบบประกอบอาคาร (Building Services / MEP)

ระบบประกอบอาคารคือระบบที่ทำให้อาคารใช้งานได้จริง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของไฟฟ้า น้ำ หรือความปลอดภัย ประกอบด้วย:

• ระบบไฟฟ้าและสื่อสาร (Electrical & Communication Systems) เช่น ตู้เมนไฟ สายไฟ แสงสว่าง ระบบ LAN
• ระบบสุขาภิบาล (Sanitary System) เช่น ท่อน้ำดี น้ำเสีย ถังบำบัด
• ระบบปรับอากาศและระบายอากาศ (HVAC) เช่น แอร์ Duct พัดลมระบาย
• ระบบป้องกันอัคคีภัย (Fire Protection) เช่น สปริงเกลอร์ เครื่องดับเพลิง สัญญาณเตือนเพลิงไหม้

งานระบบเหล่านี้ต้องออกแบบร่วมกันกับสถาปนิกและวิศวกรโครงสร้างตั้งแต่แรก เพื่อไม่ให้เกิดการแก้ไขซ้ำในภายหลัง

3. งานสถาปัตยกรรม (Architectural Work)

งานสถาปัตย์คือส่วนที่ทำให้อาคาร “สวยงาม” และ “อยู่ได้จริง” ได้แก่:

• งานผนัง ฉาบปูน ติดกระเบื้อง ปูกระเบื้อง
• งานติดตั้งประตู-หน้าต่าง อลูมิเนียม กระจก
• งานหลังคา ระบบกันซึม
• งานตกแต่งภายใน ผิวผนัง เพดาน สี
• งานภูมิทัศน์รอบอาคาร (Landscape)

งานสถาปัตย์จะเป็นช่วงหลังสุดของโครงการก่อสร้าง แต่ต้องอาศัยการเตรียมพร้อมตั้งแต่เริ่มต้น เช่น จุดท่อน้ำ จุดไฟ จุดยึดอุปกรณ์ตกแต่ง ต้องวางไว้ล่วงหน้าให้สอดคล้องกับแบบ

ขั้นตอนการดำเนินงานจริงในไซต์ก่อสร้าง

แม้ว่าการก่อสร้างอาคารแต่ละประเภทจะมีรายละเอียดต่างกัน แต่โครงสร้างหลักของกระบวนการดำเนินงานมักแบ่งได้เป็นลำดับขั้น ดังนี้:

1. การเตรียมงานก่อนก่อสร้าง
2. งานโครงสร้างหลัก
3. งานระบบประกอบอาคาร
4. งานสถาปัตยกรรม
5. งานตรวจสอบและทดสอบระบบ
6. งานเก็บรายละเอียดและส่งมอบงาน
   

1. การเตรียมงานก่อนก่อสร้าง

• เคลียร์พื้นที่ก่อสร้าง รื้อถอน (ถ้ามี)
• ตั้งแนวระดับและหมุดอ้างอิง
• วางแผนผังการทำงานในไซต์ เช่น ตำแหน่งปั้นจั่น จุดเก็บวัสดุ
• ตั้งสำนักงานไซต์ชั่วคราวและระบบน้ำ-ไฟชั่วคราว
  

2. งานโครงสร้างหลัก

• งานเสาเข็ม ฐานราก
• งานเสา คาน พื้น
• งานโครงหลังคา (คอนกรีตหรือเหล็ก)
• งานบันไดคอนกรีตหรือโครงสร้างประกอบ

ขั้นตอนนี้ต้องใช้การตรวจสอบคุณภาพวัสดุ เช่น การทดสอบคอนกรีต ความลึกเสาเข็ม ความเรียบของแบบหล่อ

3. งานระบบประกอบอาคาร

• เดินท่อน้ำดี น้ำเสีย ฝังใต้พื้นหรือผนัง
• เดินท่อไฟฟ้าในพื้น หรือในฝ้าเพดาน
• ติดตั้งตู้ไฟเมนสายเมน
• วางระบบแอร์/ท่อระบายอากาศ

การประสานงานระหว่างช่างระบบและช่างโครงสร้างเป็นสิ่งสำคัญในขั้นตอนนี้ หากขาดการวางแผน อาจต้องเจาะพื้น/ผนังเพื่อเดินท่อซ้ำ

4. งานสถาปัตยกรรม

• ฉาบปูน เก็บผิว
• ติดตั้งฝ้า เพดาน ระแนง
• ติดตั้งกระจก อลูมิเนียม
• ติดตั้งประตู หน้าต่าง
• ปูพื้น / ทาสี
• ติดตั้งสุขภัณฑ์

ขั้นตอนนี้เป็นภาพที่ลูกค้าจะเห็นชัดเจนที่สุด จึงต้องควบคุมคุณภาพเป็นพิเศษ เช่น สีต้องเรียบสม่ำเสมอ แนวกระเบื้องตรง ไม่หลุดล่อน

5. งานตรวจสอบและทดสอบระบบ

• ทดสอบระบบไฟฟ้า – เบรกเกอร์ ระบบแสงสว่าง
  
• ทดสอบระบบน้ำ – ตรวจสอบแรงดัน ท่อรั่วซึมหรือไม่
• ทดสอบระบบแอร์ และการหมุนเวียนอากาศ
• ทดสอบระบบดับเพลิง เช่น Fire Alarm และ Sprinkler
• ตรวจสอบโครงสร้างอีกครั้งโดยวิศวกรควบคุม
  

6. งานเก็บรายละเอียดและส่งมอบงาน

• เก็บงานเก็บสี เก็บซิลิโคน ซ่อมผิวงาน
• ติดตั้งเฟอร์นิเจอร์ / อุปกรณ์ตกแต่ง
• ทำความสะอาด

ส่งมอบงานให้เจ้าของโครงการ พร้อมคู่มือการใช้งานระบบ

ผู้เกี่ยวข้องในงานก่อสร้างแต่ละช่วง

งานก่อสร้างอาคารเป็นความร่วมมือของหลายวิชาชีพ โดยแต่ละฝ่ายมีบทบาทดังนี้:

• สถาปนิก: ออกแบบภาพรวม สไตล์ ฟังก์ชัน และประสานการออกแบบทั้งหมด
• วิศวกรโยธา: ออกแบบโครงสร้าง คำนวณน้ำหนัก ตรวจสอบความมั่นคง
• วิศวกรระบบ (MEP): ออกแบบไฟฟ้า สุขาภิบาล แอร์ ป้องกันไฟ
• ผู้รับเหมา: วางแผนงาน จัดคน จัดวัสดุ ควบคุมหน้างาน
• ช่างเทคนิค: ช่างโครงสร้าง ช่างระบบไฟฟ้า ช่างประปา ช่างสถาปัตย์
• ผู้ควบคุมงาน (Site Engineer): ตรวจสอบงานตามแบบ แก้ไขหน้างาน ประสานผู้รับเหมา
• ผู้ตรวจสอบอาคาร (ถ้ามี): ตรวจสอบความปลอดภัยก่อนใช้งานจริง 

วิธีควบคุมคุณภาพในงานก่อสร้าง

1. ใช้วัสดุที่ได้มาตรฐาน และตรวจรับวัสดุก่อนใช้งาน
   
2. ตรวจสอบคุณภาพงานแต่ละขั้นตอน เช่น การเทคอนกรีต การเชื่อมเหล็ก
3. มีการตรวจสอบแบบ (Shop Drawing) กับหน้างาน
4. เก็บบันทึกภาพและรายงานความคืบหน้า
5. ทำการทดสอบระบบ (Testing & Commissioning) ก่อนส่งมอบ
6. ส่งมอบคู่มือการใช้งาน และแบบ As-built Drawing ให้เจ้าของโครงการ 

ความปลอดภัยในงานก่อสร้าง

ไซต์ก่อสร้างมีความเสี่ยงสูง จึงต้องควบคุมความปลอดภัยอย่างจริงจัง เช่น:

• การฝึกอบรมพนักงานเรื่องความปลอดภัย
• การสวมใส่อุปกรณ์นิรภัย เช่น หมวก รองเท้า ถุงมือ
• มีป้ายเตือน จุดล้างตา และอุปกรณ์ดับเพลิง
• มีเจ้าหน้าที่ความปลอดภัย (จป.) ตรวจสอบตามกฎหมาย
• หมั่นตรวจสอบนั่งร้าน เครื่องมือ และสายไฟอยู่เสมอ
• มีแผนเผชิญเหตุฉุกเฉินกรณีอุบัติเหตุหรือไฟไหม้ 

สรุป งานก่อสร้างอาคาร มีกี่ประเภท?

งานก่อสร้างอาคาร เป็นกระบวนการที่ซับซ้อนและต้องการการทำงานร่วมกันจากหลายฝ่าย ตั้งแต่งานโครงสร้าง งานระบบ และงานสถาปัตย์ หากไม่มีการวางแผนอย่างรอบคอบและการควบคุมคุณภาพที่เข้มงวด อาจทำให้เกิดปัญหาในการใช้งานอาคารภายหลังได้

การเข้าใจ ประเภทของงานก่อสร้าง และขั้นตอนในแต่ละช่วง จะช่วยให้เจ้าของโครงการ วิศวกร หรือแม้แต่ช่างทั่วไปสามารถวางแผน ตรวจสอบ และส่งมอบอาคารที่มีคุณภาพและปลอดภัยได้อย่างสมบูรณ์

หากคุณต้องการตัวอย่างแบบแปลน รายการวัสดุ (BOQ) หรือคำแนะนำเพิ่มเติมในการเลือกผู้รับเหมาให้ตรงกับประเภทอาคาร สามารถแจ้งได้ ผมยินดีจัดทำให้ตามความต้องการของคุณ

ติดต่อเราเพื่อรับข้อมูลเพิ่มเติม