ระบบไฟฟ้าภายในบ้าน เป็นสิ่งที่เจ้าของบ้านหลายคนมองข้ามไปในช่วงก่อสร้างหรือรีโนเวท ทั้งที่ในความเป็นจริงงานไฟฟ้า ถือเป็นหนึ่งในโครงสร้างหลักที่ส่งผลต่อ ความปลอดภัย, การใช้งาน, และ การประหยัดพลังงานในระยะยาว หากออกแบบและติดตั้งไม่ดี อาจทำให้เกิดปัญหาไฟฟ้าลัดวงจร ไฟตก เบรกเกอร์ตัดบ่อย หรือแม้แต่เพลิงไหม้ได้
บทความนี้จะพาคุณไปรู้จักกับ 5 จุดสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม เดินไฟบ้าน พร้อมอธิบายรายละเอียดเชิงลึกเกี่ยวกับจุดปลั๊ก, สวิตช์, เบรกเกอร์, ขนาดสายไฟ และเทคนิคที่ช่างมืออาชีพใช้ เพื่อให้คุณสามารถพูดคุยกับช่างไฟได้อย่างมั่นใจและมีข้อมูลเพียงพอในการตัดสินใจ
1. การกำหนดตำแหน่งปลั๊กไฟ – วางผิด เสียทั้งฟังก์ชันและงบประมาณ
การกำหนดตำแหน่งปลั๊กไฟควรออกแบบอย่างมีระบบและรองรับการใช้งานจริงภายในบ้าน โดยคำนึงถึง จำนวนเครื่องใช้ไฟฟ้า, ความถี่ในการใช้งาน, และ ตำแหน่งเฟอร์นิเจอร์ ตัวอย่างเช่น
ข้อแนะนำ เกี่ยวกับ การเดินไฟบ้าน
- ห้องนั่งเล่น ควรมีปลั๊กอย่างน้อย 3–4 จุด เช่น ใกล้ทีวี, โซฟา, โต๊ะกลาง
- ห้องครัว ต้องใช้ปลั๊กหลายจุดสำหรับเตาไฟฟ้า, ไมโครเวฟ, ตู้เย็น, หม้อหุงข้าว ฯลฯ
- ห้องนอน ควรวางปลั๊กข้างเตียงทั้งสองฝั่ง พร้อมปลั๊กสำรองใกล้โต๊ะเครื่องแป้ง
- ห้องน้ำ ใช้ปลั๊กกันน้ำ พร้อมติดตั้งสายดิน (Ground) เพื่อความปลอดภัย
- ที่จอดรถ หรือพื้นที่ซักล้าง ควรมีปลั๊กกันน้ำสำหรับอุปกรณ์ทำความสะอาดหรือเครื่องซักผ้า
ข้อควรระวัง เกี่ยวกับ การเดินไฟบ้าน
- ไม่ควรใช้ปลั๊กพ่วงตลอดเวลา หากปลั๊กไม่พอ ควรเดินสายเพิ่มให้เหมาะสม
- ระยะสูงจากพื้นควรอยู่ที่ 30–40 ซม. เพื่อป้องกันน้ำ (โดยเฉพาะในห้องน้ำ)
- ไม่ควรวางปลั๊กใกล้แหล่งน้ำโดยไม่มีอุปกรณ์ป้องกัน
2. การวางสวิตช์ไฟ – คิดเผื่อการใช้งานทุกคนในบ้าน
สวิตช์ไฟแม้จะเป็นสิ่งเล็ก ๆ แต่ส่งผลต่อ “ประสบการณ์ใช้งานในบ้าน” อย่างมาก หากวางไม่ดีจะทำให้ไม่สะดวก หรือแม้แต่เกิดอันตรายจากการเอื้อมเปิดไฟในความมืด
ข้อแนะนำ เกี่ยวกับ การเดินไฟบ้าน
- ตำแหน่งมาตรฐานของสวิตช์ไฟควรอยู่ที่ความสูง 90–120 ซม. จากพื้น
- ทางเข้าบ้านควรมีสวิตช์หลักเพื่อเปิดไฟกลางหรือไฟทางเดิน
- ควรมีสวิตช์ 2 ทางสำหรับห้องนอน (เปิดไฟได้จากหัวเตียง)
- สวิตช์ห้องน้ำควรอยู่ “นอกห้องน้ำ” เพื่อความปลอดภัยจากความชื้น
- หากใช้ไฟซ่อน หรือระบบ Smart Lighting ควรวางสวิตช์ควบคุมในตำแหน่งที่เข้าถึงง่าย
เทคนิคจากช่างมืออาชีพ
ใช้แผนผังเฟอร์นิเจอร์ร่วมในการวางสวิตช์และปลั๊ก เพื่อไม่ให้ถูกบังโดยตู้ โต๊ะ หรือโซฟา
3. การเลือกเบรกเกอร์ – ด่านแรกของความปลอดภัย
เบรกเกอร์ (Circuit Breaker) คือ อุปกรณ์ตัดไฟอัตโนมัติเมื่อเกิดไฟฟ้าลัดวงจรหรือโหลดเกิน หากเลือกเบรกเกอร์ผิดประเภทหรือขนาด อาจเสี่ยงต่อไฟไหม้ หรืออุปกรณ์เสียหาย
ประเภทของเบรกเกอร์ที่ควรรู้
- Main Breaker (เมนเบรกเกอร์): เบรกเกอร์หลักที่ควบคุมไฟทั้งบ้าน ควรเลือกขนาดให้เหมาะกับโหลดรวมของบ้าน เช่น 50–100 แอมป์
- Miniature Circuit Breaker (MCB): เบรกเกอร์ย่อยในตู้ DB (Distribution Board) ใช้แยกควบคุมแต่ละโซน
- RCD หรือ RCCB (ตัดไฟรั่ว): ป้องกันไฟดูด ควรติดตั้งร่วมกับ MCB ในห้องน้ำ หรือพื้นที่เปียก
ข้อแนะนำเพิ่มเติม
- ไม่ควรใช้เบรกเกอร์ตัวเดียวควบคุมทั้งบ้าน เพราะจะตัดทั้งระบบหากเกิดปัญหาเล็กน้อย
- แยกวงจรเบรกเกอร์ เช่น ไฟแสงสว่าง, ปลั๊กห้องครัว, ปลั๊กแอร์, ปั๊มน้ำ เพื่อควบคุมง่าย
- ตู้ DB ควรอยู่ในที่เข้าถึงง่าย และมีช่องสำรองสำหรับวงจรใหม่ในอนาคต
4. การเลือกขนาดสายไฟ – ป้องกันไฟไหม้และอุปกรณ์พัง
ขนาดของสายไฟมีผลต่อการส่งพลังงานและความปลอดภัย หากใช้สายไฟเล็กเกินไป จะทำให้สายร้อนเกินหรือหลอมละลาย เสี่ยงต่อการลัดวงจรและไฟไหม้
แนวทางเลือกขนาดสายไฟ (โดยประมาณ)
| การใช้งาน | ขนาดสายไฟที่แนะนำ (ตารางมิลลิเมตร) |
| ไฟแสงสว่างทั่วไป | 1.5 Sq.mm |
| ปลั๊กทั่วไปในห้องพัก | 2.5 Sq.mm |
| เครื่องทำน้ำอุ่น | 4.0–6.0 Sq.mm |
| แอร์ 9,000–12,000 BTU | 2.5–4.0 Sq.mm |
| เตาไฟฟ้า, ไมโครเวฟ | 4.0–6.0 Sq.mm |
| ตู้เมนเบรกเกอร์ (สายเมนบ้าน) | 10.0–16.0 Sq.mm |
ข้อควรพิจารณาเพิ่มเติม
- ระยะทางสายไฟ หากยาวเกิน 20 เมตร อาจต้องเพิ่มขนาดสายให้รองรับแรงดันตกคร่อม
- เลือกสายไฟชนิดทนความร้อน เช่น THW, NYY, VAF ตามตำแหน่งใช้งาน
5. ระบบสายดิน (Grounding) และอุปกรณ์ป้องกันไฟรั่ว – เรื่องใหญ่ที่มักถูกละเลย
ระบบสายดิน (Grounding) คือการต่อระบบไฟให้มีทางระบายกระแสไฟส่วนเกินลงดินในกรณีที่เกิดไฟรั่ว โดยจะทำงานร่วมกับอุปกรณ์ RCD หรือ ELCB เพื่อป้องกันไฟดูดผู้ใช้งาน
ข้อควรปฏิบัติ:
- เครื่องใช้ไฟฟ้าที่มีโครงโลหะ เช่น ตู้เย็น, เครื่องทำน้ำอุ่น, เครื่องซักผ้า ต้องต่อสายดิน
- ช่างไฟควรฝัง แท่งกราวด์ (Ground Rod) ในดินลึกประมาณ 2.4 เมตร เชื่อมต่อกับสายดินของระบบ
- ติดตั้ง RCD ในตู้เบรกเกอร์หรือในจุดใช้งานสำคัญ เช่น ห้องน้ำ
ประโยชน์ของการติดตั้ง Ground + RCD:
- ป้องกันอันตรายจากไฟดูด
- ป้องกันอุปกรณ์ไฟฟ้าชำรุดจากไฟฟ้ารั่ว
- สร้างความมั่นใจให้ผู้ใช้งานในบ้าน
สรุป เดินไฟบ้าน อย่างชาญฉลาด ต้องมองลึกถึงอนาคตและความปลอดภัย
การเดิน ระบบไฟฟ้า ในบ้านไม่ใช่เพียงแค่ “ลากสายให้ไฟเข้า” แต่ต้องอาศัยการวางแผน การออกแบบ และการเลือกใช้วัสดุให้เหมาะสม เพื่อให้บ้านของคุณใช้งานได้ปลอดภัย รองรับเครื่องใช้ไฟฟ้าในอนาคต และไม่ต้องซ่อมแซมภายหลังบ่อย ๆ
สรุป 5 จุดสำคัญที่ต้องรู้ก่อน เดินไฟบ้าน
- ตำแหน่งปลั๊กไฟ: ต้องเพียงพอและวางให้เข้ากับการใช้ชีวิตจริง
- ตำแหน่งสวิตช์: สะดวก ปลอดภัย และรองรับการใช้งานในทุกช่วงวัย
- ระบบเบรกเกอร์: แยกวงจรอย่างชัดเจน พร้อมติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันไฟรั่ว
- ขนาดสายไฟ: เหมาะกับโหลดของแต่ละอุปกรณ์ เพื่อป้องกันไฟไหม้
- ระบบสายดิน: ลดความเสี่ยงจากไฟดูด ช่วยให้บ้านปลอดภัยตลอดเวลา